Munarmedia.kz. /Астана/08.12.2025- АҚШ-та Қазақстанның бұрынғы вице-премьері Ербол Орынбаев британиялық “Jusan Technologies Ltd” компаниясының директорларына қарсы сотқа талап-арыз түсірді. Бұл туралы The Guardian басылымы хабарлайды. Орынбаевтың айтуынша, компания басшылығы америкалық қайырымдылық ұйымының активтерін “жүйелі түрде талан-таражға салған”.
Сот құжаттарында көрсетілгендей, “Jusan Technologies Ltd” коммерциялық активтердің үлкен пулын басқарған. Ал сол активтерден түскен пайда АҚШ-та тіркелген қайырымдылық қоры арқылы Қазақстандағы білім беру жобаларын қаржыландыруға бағытталған.
Орынбаевтың айыптауы
Орынбаев бұрын өзі де басшылық құрамында болған “Jusan Technologies” компаниясының активтері нарықтық құнынан бірнеше есе арзан бағамен сатылғанын алға тартады. Оның айтуынша:
-
активтердің жалпы құны 1,6 млрд доллар деп бағаланған;
-
олар “жалған мәміле” арқылы небәрі 75 млн долларға өткерілген;
-
бұл жағдай оның жеке акцияларының құнын күрт түсіріп, қаржылық шығынға ұшыратқан.
Ол АҚШ-та тіркелген қайырымдылық қорын “саяси ықпал мен коррупциялық араласудан қорғау үшін” арнайы құрғанын айтады. Қазір Орынбаев АҚШ-та тұрып, бизнесте жүргені хабарланды.
Jusan тарапының жауабы
The Guardian берген мәлімет бойынша, лорд Дэвид Эванс пен “Jusan” директорлары Орынбаевтың айыптауларын толықтай жоққа шығарады. Компания өкілінің сөзі басылымда келтірілген:
«Мырза Орынбаев — JTL компаниясының разы болмаған акционері. Ол өз акцияларын пайдамен сата алмағанына ашулы. Бұрын Қазақстанның вице-премьері болып жүріп қолдап келген мәмілелерді қазір “коррупциялық” деп атауы — нағыз екіжүзділік. Біз оның негізсіз талаптарының барлығында жеңіске жететінімізге сенімдіміз», — дейді компания өкілі.
Лорд Эванске қатысты бөлек айыптаулар
Сот материалдарына қарағанда, Эванс пен бірнеше директор 2023 жылғы мәмілені мақұлдағаны үшін ірі төлемдер алған:
-
Эванске 1 млн доллар көлемінде бонус берілген;
-
жылдық жалақысы 250 мың доллар,
-
сондай-ақ “жүздеген мың долларды құрайтын” қосымша сыйақылар төленген.
Өткен аптада Эванс Лордтар палатасындағы қызметінен бес айға шеттетілді. Оған коммерциялық мүдделерді лоббилеуге жол бергені үшін тәртіптік шара қолданылды. Сонымен қатар ол Лейбористік партиядағы ұйымдастырушы қызметінен де босатылған.
Jusan активтеріне қатысты контекст
2021 жылғы есептілікке сәйкес, “Jusan Technologies”:
-
“Jusan Bank” және өзге де қаржы ұйымдарын қоса алғанда,
-
жалпы құны шамамен 8 млрд долларды құрайтын активтерді бақылаған.
Сол жылы компанияның түпкілікті иесі Қазақстанның тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа тиесілі болған қазақстандық қайырымдылық қорынан АҚШ-та тіркелген “NU Generation Foundation Inc” қорына ауысты. Кейін бұл ұйым атауын “New Generation Foundation Inc” деп өзгерткен.
Бұл сот дауы қазақстандық активтердің соңғы жылдардағы меншік трансформациялары мен халықаралық деңгейдегі мүдделер қақтығысының күрделенгенін тағы бір мәрте көрсетіп отыр.