Munarmedia.kz 18.12.2025 /Астана/-2021 жылы Қазақстан өзіне жаңа +997 кодын резервке алған болатын. Алайда байланыс операторларымен жүргізілген талқылаулар барысында жаңа нөмірлеу жүйесіне көшу елеулі қаржылық шығындар мен технологиялық қиындықтарға әкелетіні анықталды. Осы себепті билік бұрынғы жүйені сақтауды жөн көрді.
Қазақстан тағы да посткеңестік телекоммуникациялық кеңістіктің шекарасынан шыға алмады. Үкіметтің Ресеймен телефон коды +7-ні бірлесіп пайдалану жөніндегі келісімді бекітуі — таза техникалық шешімнен гөрі, тереңірек саяси-экономикалық және институционалдық таңдаудың көрінісі.
Бір қарағанда, мәселе қарапайым сияқты: кодты ауыстыру қымбат, күрделі, тәуекелі көп. Бірақ осы уәждердің артында не жатыр? Бұл шешім шынымен азаматтар мен мемлекеттің мүддесін қорғау ма, әлде ірі байланыс операторларының инерциясына бейімделу ме?
2021 жылы Қазақстан халықаралық байланыс жүйесінде +997 кодын резервке алды. Бұл — тәуелсіз мемлекет үшін қалыпты әрі логикалық қадам еді. Орталық Азиядағы барлық ел өз ұлттық кодымен жұмыс істейді:
Қырғызстан — +996, Өзбекстан — +998, Түрікменстан — +993, Тәжікстан — +992, ал көрші Моңғолия — +976. Қазақстан ғана Ресеймен бір код аймағында қалып отыр.
Алайда іс жүзінде +997-ге көшу «тым қымбат» болып шықты. Операторлар үкіметке бір ауыздан: нөмірлеу жүйесін ауыстыру желілерді қайта баптауды, халықаралық маршрутизацияны өзгертуді, SIM-карталардан бастап банктік, медициналық, төтенше қызмет жүйелеріне дейінгі миллиондаған цифрлық байланыстарды қайта конфигурациялауды талап ететінін жеткізді.
Бұл — рас. Бірақ сұрақ басқа: осы шығындар бір реттік инвестиция ма, әлде тәуелсіздіктің бағасы ма?
Ресми аргумент — экономикалық. Үкімет пен операторлардың есебінше, көшу жүздеген миллиард теңгеге түсуі мүмкін. Бұған бизнеске түсетін жанама шығындарды, ақпараттық науқанды, құжат айналымын, техникалық ақаулардан болатын уақытша үзілістерді қосыңыз.
Бірақ дәл осы логикамен кез келген инфрақұрылымдық реформаны кейінге шегере беруге болады. Қазақстан уақытында ұлттық валютаны енгізгенде де, жеке банк жүйесін құрғанда да, цифрлық мемлекеттік сервистерді іске қосқанда да «қымбат» деген уәж айтылған. Соған қарамастан, бұл қадамдар жасалды.
Ал телефон коды мәселесінде мемлекет ыңғайлылықты таңдады. Бұл — қысқа мерзімді тұрақтылықты ұзақ мерзімді символдық және институционалдық тәуелсіздіктен жоғары қою.
Бұл шешімде байланыс операторларының ықпалы айқын сезіледі. Олар үшін +7 — үйреншікті, тәуекелі аз, шығыны жоқ аймақ. Нөмірлеу өзгерсе, техникалық жауапкершілік те, абоненттердің наразылығы да бірінші кезекте солардың мойнына түседі.
Мемлекет бұл жағдайда операторлардың логикасын қабылдады. Бірақ бұл — классикалық сұрақты туындатады: ұлттық инфрақұрылым саясатында шешуші сөзді нарық айтуы тиіс пе, әлде мемлекет айтуы керек пе?
+7 кодын сақтау интернет пен деректер трафигінде тікелей тәуелділік білдіреді деу — артық айту болар еді. Интернет архитектурасы телефон кодына байланбайды. DNS, IP-маршрутизация, дата-орталықтар — мүлде басқа деңгей.
Алайда символдық және жүйелік байланыс бар. Қазақстан халықаралық байланыс жүйесінде Ресеймен бір аймақ ретінде қабылданады. Бұл — геосаяси емес, бірақ геотехникалық тәуелділік. Ол елдің цифрлық егемендігі туралы дискуссияларда үнемі сұрақ тудырады.
Қазақстан +7-де қалды. Бұл шешім бүгінгі күні байланыс нарығын шайқалтпайды, операторларды тыныштандырады, бюджетке салмақ салмайды. Бірақ ол бір маңызды сұрақты ашық қалдырды:
Қазақстан қашан символдық тәуелсіздіктің де бағасын төлеуге дайын болады?
Телефон коды — ұсақ деталь емес. Ол — мемлекеттің әлемдік жүйедегі орнының белгісі. +997-ден бас тарту — техникалық шешім ғана емес, елдің әлі де посткеңестік инфрақұрылымдық көлеңкеден толық шыға алмағанының көрінісі.
Бұл мәселе жабылды деуге ерте. Ол тек кейінге шегерілді.
Қазақстан мен Ресейге тиесілі кодтар диапазондары Үкімет қаулысына тіркелген скриншотта көрсетілген.