Munarmedia.kz 29.08.2025 /Астана/ Қазақстан мен Түркия арасындағы әскери-техникалық ынтымақтастық соңғы жылдары жаңа серпін алып отыр. 2025 жылдың тамыз айында өткен екі елдің қорғаныс министрлерінің кездесуі барысында бірқатар маңызды бастамалар талқыланып, нақты жобалар бойынша келісімдер жасалды. Сарапшылардың пікірінше, бұл өзара іс-қимыл Орталық Азия аймағындағы қауіпсіздік архитектурасына ықпал етуі мүмкін.
Бірлескен оқу-жаттығулар: тәжірибе алмасу мен үйлесімділік
Келіссөздер аясында тараптар бірлескен әскери оқу-жаттығулар өткізуге уағдаласты. Бұл жаттығулар заманауи әскери жағдайларда армиялардың үйлесімді әрекет етуін пысықтауға бағытталмақ. Әсіресе гибридті қауіп-қатерлерге қарсы бірлескен іс-қимылдар – басымдықтардың бірі ретінде атап өтілді.
Әскери техника мен технология: дрондар мен ӘШҚҚ жүйелері
Түркия тарапы Қазақстанға әскери техника өндіру саласындағы тәжірибесін ұсынуға дайын екенін жеткізді. Әңгіме, ең алдымен, ұшқышсыз ұшу аппараттары (БПЛА) мен әуе шабуылына қарсы қорғаныс (ӘШҚҚ) жүйелерін бірлесіп жасау немесе жеткізу жөнінде болып отыр. Бұл бағытта нақты жобалар қарастырылып жатыр.
Қазақстан үшін бұл – қорғаныс әлеуетін арттырумен қатар, отандық әскери-өнеркәсіп кешенін дамытуға мүмкіндік беретін қадам.
Кадр даярлау: Түркияда қазақстандық офицерлер оқиды
Кездесу барысында тараптар әскери кадрлар даярлау саласындағы ынтымақтастықты тереңдетуге келісті. Жақын уақытта қазақстандық әскери қызметкерлер Түркияның әскери оқу орындарында кәсіби дайындықтан өтеді. Бұл – халықаралық стандарттарға сай офицерлік құрам қалыптастырудың бір жолы.
Киберқауіпсіздік және стратегиялық инфрақұрылымды қорғау
Қазіргі геосаяси жағдайда киберқауіпсіздік мәселесі де күн тәртібінен түспей отыр. Түркия мен Қазақстан стратегиялық инфрақұрылымдарды қорғау, ұлттық деңгейде ерте ескерту жүйелерін құру және кибершабуылдарға қарсы тұру бойынша бірлескен жобаларды қолға алуға ниетті.
Бұдан бөлек, Каспий теңізі өңіріндегі қауіпсіздікті нығайту – екі елдің ортақ басымдығы ретінде белгіленді.
Түркияның аймақтық мүдделері: стратегиялық серіктестік пе, әлде экономикалық экспансия ма?
Түркияның Қазақстанмен әскери саладағы белсенді ынтымақтастығы – Анкараның өңірлік ықпалын арттыру стратегиясының бір бөлігі ретінде бағалануда. Соңғы жылдары Түркия өзін Ресейге балама серіктес ретінде ұсынуға ұмтылуда. Бұл ұмтылыс әсіресе Түркияның өз ішіндегі экономикалық және саяси қиындықтар жағдайында анық байқалады.
Кейбір сарапшылар Анкараның өз әскери техникасын сыртқы нарықтарға белсенді түрде ұсынуын "экономикалық мүддені алға тарту" деп бағалайды. Түркия өндірісіндегі кейбір өнімдер, әсіресе дрондар мен радарлық жүйелердің бағасы мен сапасына қатысты пікірталастар да бар.
Алайда, Қазақстан тарапы мұндай ынтымақтастықты тек экономикалық тұрғыдан емес, ұлттық қауіпсіздік мүддесі тұрғысынан сараптайтын болады.
Қазақстан мен Түркия арасындағы әскери әріптестік біртіндеп стратегиялық деңгейге шығып келеді. Бірлескен оқу-жаттығулар, кадр даярлау, киберқауіпсіздік және қорғаныс технологиялары бойынша бастамалар екі ел арасындағы сенімді нығайтып, жаңа деңгейге көтерілуге жол ашуда.