Алмазбек Атамбаевтың ісі, оның саяси мансабы мен саяси жүйедегі әсерін талдай отырып, бүгінгі күні Кыргызстандағы саяси және құқықтық ахуалды айқындайтын негізгі оқиғалардың біріне айналды. 2020 жылы АҚШ пен Талибан арасындағы келісім сияқты, Атамбаевтың ісі де елдің ішкі тұрақтылығына, саяси бәсекелестігіне және жоғарғы билік арасындағы байланыстарға әсер етуі мүмкін.
Алмазбек Атамбаевтың сот процесі
Алмазбек Атамбаевқа қатысты бірнеше қылмыстық іс қаралуда, оның ішінде 2019 жылы Кой-Таш ауылында болған тәртіпсіздіктер мен 2018 жылғы заңсыз жер үлестері, сондай-ақ Бишкек жылу-электр орталығына көмір жеткізу ісі бар. Бұған қоса, Атамбаевқа басқа да ауыр қылмыстар, оның ішінде кісі өлтіру және адам өлтіруге оқталу бойынша айыптар тағылуда. Алдын ала тыңдауларда прокуратура экс-президентке 11 жыл түрме жазасын сұрады. Сонымен қатар, оған және оның жақтастарына байланысты басқа да қылмыстық іс-шаралар жалғасуда, олар үнемі саяси сипатқа ие болып отыр.
Атамбаев пен оның жақтастары, оның ішінде бұрынғы президент аппаратының басшысы Фарид Ниязов пен экс-депутат Равшан Жээнбеков сияқты тұлғаларға қатысты сот ісі қазіргі уақытта тек қылмыстық емес, саяси әрі әлеуметтік маңызға ие.
Саяси жағдай және ықтимал тәуекелдер
Алмазбек Атамбаевтың ісі саяси бәсекелестікке әсер ететін негізгі факторлардың біріне айналуда. Соңғы уақытта «Полит Ломбарда» және басқа да сарапшылар Атамбаевтың саяси мансабының қайта өрлеуі және оның қолдаушыларының белсенділігіне ерекше назар аударды. Олар бұл процестің елдің саяси жүйесіне және әсіресе, қазіргі президент Садыр Жапаровтың билігіне үлкен қауіп төндіретінін мәлімдейді.
Қазіргі уақытта, Атамбаевтың ісі саяси бәсекелестікке айналғандықтан, оның тергеу мен сот процесі көбіне элита арасындағы күрестің көрсеткіші ретінде қабылданады. Саясаткерлер мен сарапшылар бұл процесті «партиялық жүйенің әлсіреуіне» немесе «елдің элитасы арасында қақтығыстардың артуына» алып келетін фактор деп санайды. Осы жағдайларда, саяси бәсекелестерді «жою» немесе дискредитациялау арқылы үкімет өзінің саяси әсерін сақтауды мақсат етеді.
Алмазбек Атамбаевтың саяси мұрасы
Алмазбек Атамбаевтың билігі кезінде Кыргызстандағы демократиялық өзгерістер мен саяси тұрақсыздыққа әкелген шешімдер, оның көп жылдық саяси мансабының ерекшеліктері мен қателіктері туралы үлкен пікірталастар туғызды. Оның президенттік кезеңінде жасаған реформалары мен саясаттары елдегі экономикалық және саяси жағдайды өзгерткенін атап өткен жөн. Бірақ, оның басқаруында болған дағдарыстар мен коррупциялық схемалар, сондай-ақ, оның партиялық одақтары мен ықпалды тұлғалар арасындағы байланыстар Атамбаевтың саяси мансабына теріс әсерін тигізді.
Сонымен қатар, 2020 жылы Қырғызстанда орын алған революциялық өзгерістер, оның ішінде Садыр Жапаровтың президент ретінде сайлануы мен саяси жүйенің қайта құрылуы, Атамбаев пен оның жақтастарының ықпалын әлсіретті. Алайда, бұл процестер бұрынғы президенттің саяси әсерінен толық бас тартуға әлі де мүмкіндіктер қалдырады.
Атамбаевтың сот ісі мен оған қатысты саяси мәселелер бүгінгі күні Қырғызстанның ішкі саяси жағдайына айтарлықтай әсер етуде. Бұл іс тек оның жеке тұлғасының емес, бүкіл елдің саяси және құқықтық жүйесінің тұрақтылығына байланысты маңызды. Алмазбек Атамбаевтың жағдайы мен оның саяси ықпалының болашағы, саяси элита арасындағы келісімдер мен билікті қайта бөлу мәселелерін ашық қалдырады. Саяси бәсекелестіктің осы жағдайы елдің саяси жүйесін әрі қарай тұрақтандыру немесе жаңа дағдарыстарға әкелу мүмкіндігіне ие.