Munarmedia.kz 12.10.2025 /Астана/ Солтүстік Қазақстан облысындағы кәсіпкерлер билік тарапынан тексерістердің көбеюі мен әкімшілік қысымның артуына алаңдаулы. Палата кәсіпкерлердің 420 млн теңге көлеміндегі мүддесін қорғағанымен, бұл көрсеткіш бизнес үшін күрделеніп бара жатқан шынайы ахуалды жасырып отыр.
2025 жылдың алғашқы жартыжылдығы бойынша бизнес-омбудсменнің жұмысының қорытындысы Солтүстік Қазақстан облысында өткен Бақылаушы органдардың Бірыңғай есеп беру күнінде жарияланды. Аймақтық «Атамекен» палатасының директоры Есжан Оразалин алты айда кәсіпкерлердің мүддесі 420 млн теңгеден астам сомаға қорғалғанын хабарлады. Дегенмен, сол кезеңде палатаға 152 шағым түскен, олардың шамамен жартысы — мемлекеттік органдар тарапынан қысымға байланысты.
Облыс әкімінің орынбасары Қанат Дүзелбаев бизнеске жүргізілетін тексерістердің саны өткен жылмен салыстырғанда 55%-ға артқанын мойындады. Бұл өсім 2024 жылдың 1 қаңтарында тексерістерге жарияланған мораторийдің аяқталуымен түсіндіріледі — бақылаушы органдар «үзілістен» кейін белсенді жұмысқа кіріскен.
Кәсіпкерлер мұндай «тексеру толқыны» бизнестің дамуын едәуір тежеп отырғанын растайды. «Атамекеннің» сауалнамасына қатысқан бизнесмендердің жартысы әкімшілік қысымның өскенін айтқан. Кейбір компаниялар үшін бұл жылдық табыстың 5%-ына тең болса, 18% кәсіпорын үшін әкімшілік шығындар 20%-дан асып, шағын бизнес үшін қауіпті деңгейге жеткен.
Кәсіпкерлердің басты проблемалары өзгеріссіз қалып отыр:
-
Қаржыландыру — 20% шағым;
-
Жер мәселелері — 16%;
-
Салық даулары — 15%;
-
Мемлекеттік сатып алу — 12%.
Бұл мәселелердің әрқайсысы нағыз бюрократиялық кедергілерге айналған. Мысалы, «Атамекен» заңгерлері жарты жыл ішінде «Солнечный-2» шағын ауданында үй салған 11 құрылыс компаниясы үшін 421 млн теңге көлеміндегі қарыз ақшаны қайтаруға қол жеткізген.
Тағы бір мысал — 15 астық қабылдау кәсіпорындарының мүддесін қорғау. Бәсекелестікті қорғау және дамыту департаменті қызмет бағасын төмендетуді талап еткен, бірақ палата араласқаннан кейін бұл талаптар жойылды.
Палата тек жеке істермен айналысып қана қоймай, заң шығару жұмыстарына да белсенді қатысуда. Алты ай ішінде 172 нормативтік-құқықтық акт жобасы қаралып, 22 жоба бойынша елеулі ескертулермен қорытынды берілді. Алайда, жүйелі жұмыс бюрократиялық қысымды азайта алмай отыр.
«Иә, кейбір мәселелер шешіліп жатыр. Бірақ кәсіпкер әлі де мемлекеттік аппаратпен бетпе-бет жалғыз қалады. Қысым қолдаудан әлдеқайда жылдам өсіп келеді», — деді Есжан Оразалин.
Кездесу соңында кәсіпкерлер жоғары тарифтер, көлеңкелі бәсекелестік, қаржыландыруға және субсидияларға қол жеткізудегі қиындықтар сияқты өткір мәселелерді тікелей көтерді. Барлық ұсыныстар хаттамаға енгізілді, алайда бизнес хаттамадан емес, нақты өзгерістерден үмітті.
420 млн теңгенің қайтарылуы — сөзсіз жетістік. Бірақ жалпы жағдайға қарағанда, бұл «теңіздегі тамшы» ғана. Тексерістердің көбеюі, әкімшілік қысым мен бюрократиялық кедергілер өңірдегі шағын және орта бизнестің тұрақты дамуына қауіп төндіріп отыр.
Фото: Солтүстік Қазақстан облысының кәсіпкерлер палатасы