Munarmedia.kz.23.07.2025 /Астана/-Қырғызстан президенті Садыр Жапаров азаматтарға тег жазу форматында ұлттық ерекшеліктерді сақтауға мүмкіндік беретін заңға қол қойды. Енді ата-аналар балаларының тегін қырғыз халқының дәстүрлі үлгісімен рәсімдей алады. Бұл орыс тіліндегі «-ов», «-ова», «-ев», «-ева» сынды қалыптасқан жалғаулардан толық бас тартуды міндеттемейді — таңдау еркіндігі сақталады.
🔍 Жаңа заңдағы негізгі өзгерістер
-
Әкесінің атымен, бірақ әкесінің аты жеке көрсетілмейді:
-
Тек бала мен әкесінің аты, соңына «уулу» (ұлы) немесе «кызы» (қызы) тіркеледі.
-
Мысалы: Жекшенбай Жолдошбек уулу, Нұргүл Жолдошбек кызы
Бұл жағдайда отчество (әкесінің аты жеке түрде) көрсетілмейді.
-
-
Ата-бабасы арқылы жасалған тегі:
-
Баланың тегі атасының есімімен жазылады, қажет болса әкесінің есімі де қосылады.
-
Мысалы: Жекшенбай Нурдин Жолдошбек уулу, Нұргүл Нурдин Жолдошбек кызы
-
-
«Тегін» элементі бар нұсқа:
-
Туыстықты білдіретін «тегин» сөзімен бірге жазылады.
-
Мысалы: Жекшенбай тегин Нурдин Жолдошбек уулу, Жекшенбай тегин Нұргүл Жолдошбек кызы
-
🧭 Ұлттық кодты сақтау және құқықтық бейімделу
Бұл заң қырғыз халқының дәстүрлі ат қою жүйесін заңнамалық деңгейде бекітуге бағытталған. Сонымен қатар ата-аналарға баланың тегі арқылы оның ұлттық болмысын айқындауға мүмкіндік береді. Екінші жағынан, қалаған жағдайда бұрынғы үлгілерді сақтап қалу да қарастырылған, яғни таңдау құқығы шектелмейді.
«Жаңа заңда тепе-теңдік сақталған: бір жағынан ұлттық ерекшеліктерді заңдастырсақ, екінші жағынан қоғамның бір бөлігі үшін маңызды болып отырған дәстүрлі үлгілерді де шетке итерген жоқпыз», — дейді заң жобасына қатысқан сарапшылар.
🧱 Контекст және саяси астар
Бұл бастама – ұлттық сәйкестікті нығайту жолындағы символикалық әрі прагматикалық қадам. Бұған дейін қырғыз қоғамында Шакиев бастаған кей саясаткерлер орыстанған фамилияларды түбегейлі жоюды ұсынған еді. Алайда Садыр Жапаровтың қабылдаған заңында радикализмнен аулақ, балама мен еркіндікке негізделген тәсіл таңдалды.
Қырғызстандағы жаңа заң — этномәдени тамырды тануға бет алған тұтас өңірлік үрдістің бір бөлігі. Мұндай бастамалар, әсіресе, посткеңестік кеңістікте ұлттық дәстүр мен заманауи құқықтық нормалар арасындағы үйлесімді тепе-теңдікті табудың маңызды үлгісі бола алады.