Майра Салықова, зерттеуші, «Медиа-Систем» топ компанияларының төрайымы, Қазақстандағы басқару элитасының ерекшеліктерін талқылады. Ол 2019 жылға дейінгі элиталарды «жас түріктер» кезеңімен сипаттап, елді нарықтық экономикаға бейімдеу кезінде қаржыгерлер мен заңгерлердің маңызды рөл атқарғанын еске салды.
«Сол кезде министрлер нақты тәжірибесі бар бизнесмендер болды. Қазір меритократия принципі жоғалып кетті, министр бір жылда екі-үш рет ауысады» – дейді Салықова.
Салықова атап өткендей, бизнес өкілдері мемлекеттік қызметке келсе, олардың компаниялары мен туыстарына бақылау қажет. Қазіргі жүйеде формальды түрде активтер беріледі, бірақ компаниялар тендерлерге қатыса береді.
Қазақстанда жаңа министр келсе, алдыңғы министрдің бастамалары қайтадан басталады. Салықова бұл мәселені корпоративтік басқару арқылы шешуге болатынын, сондай-ақ әр басқарушының өз саласында үздік болуы және салалық қауымдастық мойындауы керектігін атап өтті.
«Әр деңгейде үздік болу – меритократияның негізгі принципі. Басқарушы әр кезеңде нақты нәтижесін көрсетуі тиіс» – дейді ол.
Қазіргі квазимемлекеттік құрылымдарда инженерлер жоқ, тек бұрынғы вице-министрлер мен юристер отыр. Меритократия мен ашықтық қажет:
«Президент әкімшілігі әр тағайындауды оның бұрынғы жұмысындағы нақты жетістігімен түсіндіруі керек. Біз бұл ақпаратты партитура сияқты оқи білуіміз керек» – дейді Салықова.
Салықова сонымен бірге балаларын шетелге оқуға жіберген элиталардың тәжірибесіздіктен мемлекеттік басқаруда жоғары постқа бірден тағайындалатынын сынға алды. Оның ойынша, ең дұрыс жол – аудандық әкімдіктен бастап тәжірибе жинау.
Цифрландыру арқасында мемлекеттік қызметкерлердің кіріс көздері көрініп жатыр, бұл коррупцияны төмендетуге көмектеседі.
«Коррупциямен күрестің ең тиімді жолы – ашықтық, цифрландыру және нақты тәжірибе» – дейді Салықова.
Салықова елдегі басқару жүйесін реформалауда меритократия, тәжірибе, ашықтық және персоналды жауапкершіліктің басты рөл атқаратынын атап өтті. Елдегі жас элитаға арналған саясат та осы принциптерге негізделуі тиіс.