Қазіргі ақпараттық технологиялар дәуірінде кез келген ұлттың тілі тек тұрмыстық деңгейде ғана емес, цифрлық кеңістікте де қолданыста болуы тиіс. Қазақ тілі үшін бұл – әрі үлкен мүмкіндік, әрі сын. Себебі тілдің болашағы оның заманауи ортаға бейімделуіне тікелей байланысты.
Қазақ тілінің цифрлық кеңістіктегі орны әлі де әлсіз. Көптеген онлайн платформаларда қазақ тілінде сапалы контенттің көлемі аз. Мысалы, Wikipedia-дағы қазақша мақалалар саны шектеулі, YouTube пен TikTok секілді платформаларда танымдық және білім беру бағытындағы қазақша видеолар аз кездеседі. Жастар негізінен ақпаратты орыс немесе ағылшын тілінде тұтынады.
Дегенмен соңғы жылдары оң өзгерістер бар. Google Translate, Microsoft Office және басқа да сервистер қазақ тілін қолдай бастады. Qazaqsha.ai, Sozdik.kz, Emle.kz сияқты отандық жобалар қазақ тілін дамытуға үлес қосып келеді. Дегенмен, бұл жеткіліксіз. Тілді толыққанды цифрлық кеңістікке енгізу үшін бірнеше нақты бағытта жұмыс істеу қажет.
Біріншіден, қазақ тілінде сапалы контент өндіру керек. Бұл тек аударма емес, түпнұсқалық материалдарды көбейту – мақала, подкаст, видеосабақ, анимация түрінде болуы тиіс.
Екіншіден, тіл мен IT технологияларын біріктіру қажет. Қазақша дауыспен басқару, мәтін тану, аударма жүйелері сияқты құралдарды дамыту маңызды. Қазіргі әлемде тілдің өміршеңдігі осындай платформаларға тікелей байланысты.
Үшіншіден, мектептер мен ЖОО-ларда цифрлық сауаттылықты қазақ тілінде дамыту қажет. Жастардың ІТ құралдарын қазақша меңгеруі – тілдің болашағына салынған инвестиция.
Мемлекет тарапынан да тілдің цифрлық әлеуетіне ерекше мән беру қажет. Қазақ тілін тек қағаз жүзінде емес, технологиялармен қатар дамыту – ұлттық мүдде.
Қазақ тілінің болашағы – оның цифрлық кеңістіктегі орнымен тікелей байланысты. Егер біз ана тілімізді технологиямен үндестіре білсек, ол заман талабына сай өмір сүретін толыққанды тілге айналады. Бұл – баршамыздың ортақ міндетіміз.
Л.Н. Гумилев атындағы
Еуразия ұлттық университетінің студенті Асылболат Ақбота