MUNARMEDIA.KZ 09.09.2025 /АСТАНА/-Қазақстанның орманды алқаптары — жай ғана жасыл белдеу емес, елдің экологиялық қауіпсіздігінің тірегі. Дала мен шөлейттің ортасында көк желекке оранған орман табиғаттың ғана емес, ұлттың да болашағын айқындайды. Алайда соңғы жылдары орман қоры саласындағы заңбұзушылықтар көбейіп, табиғатқа салынған айыппұл сомасы миллиардтаған теңгемен өлшенетін деңгейге жетті.
Статистика не дейді?
2025 жылдың қаңтар–шілде айларының өзінде 1,6 мыңнан астам құқықбұзушылық тіркелді. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 14,8%-ға көп. Әкімшілік жауапкершілікке тартылған 1,5 мыңнан астам адамның көбі айыппұл төлеп құтылғанымен, орманның жапа шеккен табиғаты сол күйінде қалды.
Ең көп кездесетін заңбұзушылық — өрт қауіпсіздігі мен санитарлық нормаларды елемеу. Одан кейінгі орында — жайылым мен шабындықты бүлдіру, рұқсатсыз мал жаю, дәрілік өсімдік пен техникалық шикізат жинау. Ал орманды айдап әкеткендей кесу деректері екі еседен артық өскен.
Бұл — жай ғана цифр емес. Бұл — табиғаттың жылап тұрған даусы.
Айыппұлдар табиғатты құтқара ала ма?
Жарты жылдың ішінде салынған айыппұл көлемі 56,4 млн теңгеге жетті. Өндірілгені — 47 млн. Бірақ орманды өрттен, заңсыз шабудан немесе тұрмыстық қоқыстан қорғауға осы қаражат жеткілікті ме? Әрине, жоқ.
2024 жылы орман шаруашылығының жалпы көлемі 23,1 млрд теңгені құрағанымен, нақты өндіріс индексі 11,3%-ға төмендеді. Бұл – саланың әлсіреп бара жатқанының айғағы.
Инвестициялар: үміт пен қайшылық
Бір қызығы, биыл салаға құйылған инвестиция көлемі күрт өсіп, 13 есе артты. Негізгі қаржы Ақмола облысы мен Астанаға бағытталды. Бұл жақсы жаңалық сияқты көрінеді. Бірақ бір қолмен қаржы құйып, екінші қолмен орманды кесіп, өртеп отырсақ, инвестиция табиғатты емес, қағаздағы статистиканы ғана құтқарады.
Құқықбұзушылықтың түпкі себебі неде?
Экологтар мәселенің тамыры тереңде жатқанын айтады.
-
Адам факторы. Экологиялық мәдениетіміз әлі де төмен. Тұрғындар орманды рұқсатсыз мал жаюға, шөп шабуға немесе өсімдіктерді жинауға болатын «иесіз жер» деп қабылдайды.
-
Бақылаудың әлсіздігі. Орман шаруашылықтары алып аумақты толық қамти алмайды. Кадр тапшылығы, техника жетіспеушілігі табиғатты қорғауды қағаз жүзінде қалдырады.
-
Әлеуметтік қысым. Табыссыз ауыл тұрғыны үшін орман — отын мен күнкөрістің жалғыз көзі. Заңсыз болса да, амалсыз жол.
-
Туризмнің салдары. Демалысқа шыққан адам табиғатқа қоқыс қалдырады, отты дұрыс пайдаланбайды. Қорғалмаған аймақтардағы өрт көбейіп барады.
Орман — ұрпаққа аманат
Орманға жасалған әрбір қиянат — болашаққа жасалған қиянат. Жасыл желекке селқос қарасақ, ертең тек қана құрғақ статистика емес, құрғақ дала қалуы мүмкін.
Сондықтан табиғатты қорғау айыппұл салумен ғана шектелмеуі тиіс. Бұл — мемлекеттік саясаттың, қоғамның мәдениетінің, әрбір азаматтың санасының көрсеткіші. Орманды қорғау — ұлттың өз болашағын қорғауы.
Біз табиғатты қорғауды бүгін қолға алмасақ, ертең кеш болуы мүмкін.