MUNARMEDIA.KZ 16.09.2025 /АСТАНА/ Қазақстанның інжу-маржаны саналатын Бурабайда тұрғындар мен кәсіпкерлердің шырылы күшейді. Соңғы айларда мұнда жер мен мүлікті жаппай тартып алу процесі жүріп жатыр. Сот шешімдері шығып үлгерді, ал жүздеген отбасы баспанасыз, кәсіпсіз қалудың алдында тұр.
20 жылдық құқық енді жоққа шығарылуда
Даудың өзегі — ондаған жыл бұрын заңды тіркелген жер телімдері. Тұрғындар қолдарында барлық құжаттары барын айтады: кадастр нөмірі алынған, тіркеу реестрінде көрсетілген. Тіпті 2019 жылы ұлттық парк инвентаризация жасап, ешқандай ескерту айтпаған. Бірақ бес жылдан кейін, 2025 жылы бірден прокуратураның «жерлер ұлттық паркке тиесілі» деген протесті пайда болды.
Осы негізде Жер ресурстарын басқару департаменті сотқа талап-арыз түсірді. Бірақ тұрғындардың пікірінше, бұл — құқықтық сылтаумен жасалып жатқан рейдерлік науқан.
«Бір ауылды 30 шақырымға бензинсіз қалдырды»
Даудың масштабын тұрғындардың өздері түсіндіреді. Мысалы, ауылдағы жалғыз жанармай құю бекетін тартып алған. Енді ең жақын АЗС-қа жету үшін 30 шақырым жол жүру керек. Бұл тек бизнеске емес, ауыл өмірінің өзіне соққы.
«Құқықтық органға тіркелген жерді қалайша жоққа шығарады? Бұл — заңды статусы бар мүлік», — дейді заңгерлер.
Процестегі заң бұзушылықтар
Адвокат Чингиз Бермұхамедов бұл даудағы ең үлкен мәселені атап өтті: іс дұрыс сот юрисдикциясында қаралмаған.
Земельный кодекс пен Әкімшілік рәсімдік-процестік кодекске сәйкес, мұндай істерді тек арнайы әкімшілік сот қарауы тиіс. Ал істің экономикалық соттарда қаралуы — процестің заңдылығына күмән тудыратын өрескел қателік.
«Бұл — азаматтық-құқықтық дау емес, мемлекеттік орган мен азаматтар арасындағы жария-құқықтық қатынас. Мұндай жағдайда судьяның істі қабылдаудан бас тартуы керек еді», — дейді ол.
Уақыты өтіп кеткен талап
Бұған қоса, заңгерлер талап қою мерзімі өтіп кеткенін алға тартады. Себебі жер телімдерінің басым бөлігі 1990-жылдардың соңында, 2000-жылдардың басында берілген. Заң бойынша мерзім — үш жыл. Ал парк құжаттарында жерлердің бар екені 2019 жылы расталған. Яғни, талапты 2025 жылы берудің еш заңды негізі жоқ.
«Керісінше, бес жыл бойғы үнсіздік олардың бұл мәселеге қызығушылығын жоғалтқанын көрсетеді», — дейді адвокаттар.
Ашық майданға айналатын дау ма?
Әзірге тұрғындар құқық қорғаушылардың көмегіне жүгінумен шектеліп отыр. Бірақ сабырдың да шегі бар. Ауыл халқы митинг өткізуге дайындалып жатқанын айтады.
Бұл тек Бурабайдағы бір ауылдың мәселесі емес. Бұл — Қазақстандағы жер құқығының, жеке меншіктің, кәсіпкерлік еркіндіктің тағдыры туралы дау. Егер он жылдап қалыптасқан құжаттардың өзі аяқ астынан жарамсыз болса, онда елдегі меншікке деген сенім қайда қалмақ?
👉 Бурабайдағы бұл жанжал — экологиялық інжу аймақ қана емес, құқықтық мемлекеттің абыройы сыналатын алаңға айналып отыр.