Munarmedia.kz.10.07.2025 ж. /Астана/🚊 «Мазари-Шариф – Герат – Кандагар – Чаман» трансауған дәлізі – Орталық Азияға Пәкістан мен Иран порттарына тұрақты әрі әртараптандырылған шығу жолын ұсынуға қауқарлы негізгі бағытқа айналуда. Ормуз бұғазы мен Кашмир аймағындағы тұрақсыздық жағдайында бұл жоба балама ғана емес, стратегиялық қажеттілікке айналып отыр.
Ауғанстан аумағы арқылы өтетін бұл бағыт өңір елдеріне логистикалық икемділік береді: Иран бағытында жағдай шиеленіссе – тауар ағымын Карачиге бұруға, ал Пәкістан жағында қиындық туындаса – Чабахар портына ауыстыруға мүмкіндік бар. Дәл осы бейімделу мүмкіндігі трансауған дәлізінің басты артықшылығы болып саналады. Ол Түрікменстан, Иран және Пәкістанды жалғай отырып, үш стратегиялық нүктені өзара байланыстырады.
🔍 Герат бағыты – дәліздің кабулдық баламасына қарағанда неғұрлым тиімді. Себебі бұл бағыт Гиндукуш тау жүйесін айналып өтіп, үстіртпен өтеді, құрылысқа кететін шығын аз және техникалық қызмет көрсетуі тұрақты.
🇰🇿 Қазақстан Торгунди – Герат учаскесіне 500 млн АҚШ доллары көлемінде инвестиция салуға дайын екенін растады.
🇺🇿 Өзбекстан Термез – Мазари-Шариф жолын аяқтап, оны оңтүстікке қарай кеңейтуді жоспарлап отыр.
🇷🇺 Ресей бұл трансауған бағытын Батыс INSTC тармағын алмастыратын балама ретінде қарастыруда. 2025 жылғы мамырда Мәскеу Пәкістанмен тауар айналымын 3 млрд долларға дейін ұлғайту мақсатында тиісті меморандумдарға қол қойды.
🇨🇳 Қытай, 🇶🇦 Катар және 🇦🇪 Біріккен Араб Әмірліктері де Ауғанстан аумағын санкциялық шектеулерді айналып өтетін логистикалық бағыт әрі CPEC және BRI жобаларына қосымша буын ретінде пайдалана бастады.
📌 INSTC дәлізі (Иран арқылы өтетін халықаралық көлік дәлізі) толықтай тоқтатылған жоқ – ол әлі де маңызды бағыт саналады. Бірақ Батыс санкциялары мен аймақтағы қарулы шабуылдар INSTC-ті тұрақты маршрут ретінде пайдалануға кедергі келтіруде.
Сондықтан Орталық Азия елдері қазір «коридорлық портфель» стратегиясына көшуде – бұл дегеніміз бірнеше бағытты параллель дамытуды көздейді:
– трансауған дәлізі
– ирандық бағыт
– транскаспий дәлізі
– солтүстік бағыт
🔎 Өңірлік өміршеңдіктің формуласын төмендегі факторлар құрайды:
✔ маршруттарды әртараптандыру
✔ халықаралық әріптестікті күшейту
✔ қауіпсіздік пен инфрақұрылымға жүйелі инвестиция
✔ тасымал рәсімдерін біріздендіру (TIR жүйесі, «жасыл дәліздер» және т.б.)
🧭 Кім ұлттық стратегия деңгейінде логистикалық икемділікке бірінші болып қол жеткізсе – сол ел дағдарыстар жағдайында мұхитқа тікелей шығатын тұрақты жолға ие болады.