Munarmedia.kz 23.10.2025 жыл / Астана-АҚШ Қаржы министрлігі ресейлік мұнай компаниялары — «Роснефть» және Lukoil-ге қарсы санкциялық шектеулерді кеңейткені туралы мәлімдеді. АҚШ-тың Шетелдік активтерді бақылау басқармасы (OFAC) хабарлауынша, бұл шаралар Ресейдің энергетикалық секторынан түсетін табысты қысқарту және соғыс әрекеттерін қаржыландыру арналарының алдын алу мақсатында қабылданған.
Бір қарағанда, бұл шектеулер Қазақстанға тікелей қатысы жоқ сияқты көрінуі мүмкін. Алайда екі ірі ресейлік компанияның еліміздегі қатысу үлесі айтарлықтай. Мәселен, «Роснефть» Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы «Құрманғазы» жобасында 25% үлеске ие, ал негізгі оператор — ұлттық компания «ҚазМұнайГаз». Өз кезегінде Lukoil компаниясы Қарашығанақ кен орнын игеруге қатысады және Алматыда тіркелген «LUKOIL Lubricants Central Asia» еншілес құрылымына ие.
Екінші деңгейлі әсер ықтималдығы
Санкциялар ресейлік юрисдикциядағы қызметке бағытталғанымен, жанама әсер ету қаупі бар. Бұл, әсіресе, қаржы операцияларын жүргізуде қиындықтар туындауы, сақтандыру мен логистика тізбегін қайта қарау қажеттілігі, сондай-ақ ресейлік капитал қатысқан жобаларға халықаралық серіктестердің сақтықпен қарауы арқылы байқалуы мүмкін.
Қазақ мұнай компанияларына тікелей санкция салынған жоқ, бірақ әріптестік байланыстарды мұқият тексеру қажеттігі айқындалып отыр. Сонымен қатар, «Роснефть» немесе Lukoil-мен бірлескен жобаларда жұмыс істейтін отандық құрылымдар ресейлік технологиялар мен жабдықтарға тәуелділік деңгейін бағалауы тиіс.
Мамандардың пікірінше, Қазақстан мен салалық реттеушілер әріптестік бағыттарын әртараптандыру және экспорттық инфрақұрылымның тұрақтылығын арттыру саясатын жалғастыруы қажет.
Қысқа және орта мерзімді салдарлар
Қысқа мерзімде Қазақстан экономикасына тікелей соққы болмайды. Алайда орта мерзімдік перспективада ресейлік энергетикаға қысымның күшеюі өңірлік мүдделер мен экспорттық маршруттар теңгерімін өзгертуі ықтимал. Бұл, ең алдымен, транзиттік бағыттарға қатысты. Егер Ресей өз экспортын Қытай мен басқа нарықтарға дәстүрлі арналardan тыс бағыттарға бұрса, Қазақстан балама логистикалық тізбектердің маңызды буынына айналуы мүмкін. Бұл өз кезегінде жаңа мүмкіндіктермен қатар қосымша тәуекелдер де әкеледі, әсіресе сақтандыру және есеп айырысу тетіктері тұрғысынан.
Инвестициялық климат және энергетикалық тәуелсіздік
Санкциялық қысымның күшеюі инвестициялық ахуалға да әсер етуі мүмкін. Ресеймен шектес елдерге қарағанда болжамды әрі ашық орта іздеген батыстық инвесторлар үшін Қазақстан тартымды балама алаңға айналуы ықтимал. Алайда мұндай мүмкіндік халықаралық нормаларды қатаң сақтау және корпоративтік ашықтықты қамтамасыз ету жағдайында ғана жүзеге аспақ.
Сондай-ақ бұл жағдай энергетикалық тәуелсіздікті күшейту қажеттігін айқын көрсетті. Ресейлік сервистік және инженерлік компанияларға технологиялық тәуелділікті азайту — қазақстандық мұнай-газ саласының ұзақ мерзімді тұрақтылығының басты шарты.
Инфрақұрылым мен қызмет көрсету процестері неғұрлым автономды және отандық ресурстарға негізделген болса, саланың сыртқы күйзелістерге төзімділігі де соғұрлым жоғары болады.
Геосаяси және дипломатиялық аспектілер
Саяси тұрғыдан алғанда, Ресейге қарсы санкциялардың күшеюі Қазақстанның өңірлік маңызын арттыра түседі. Бұл жағдай еліміздің прагматикалық және теңгерімді сыртқы саясатын сақтай отырып, Еуразиядағы энергетикалық картада өзін стратегиялық ойыншы ретінде көрсетуін талап етеді.
Жалпы алғанда, АҚШ-тың Rosneft және Lukoil компанияларына қарсы жаңа санкциялары Қазақстанға бағытталған тікелей шаралар емес. Дегенмен бұл — аймақтағы өзара тәуелділік дәуірінің аяқталып, селективті және бағытталған экономикалық саясат кезеңінің басталғанының белгісі.
Энергетика саласындағы қазақстандық ойыншыларға бастысы — санкциялық тізімдердің өзінен емес, олардың артындағы ұзақ мерзімді үрдістерден сабақ алып, алдын ала әрекет ету.